• अब फर्कौं !:

    पोखराको फेवाताल किनारमा सुर्यास्तमा आफ्नो बासमा फर्कंदै चराहरु
  • फूलमा माहुरी...

    रस चुस्दै माहुरी, दोलखामा माहुरीपालन खस्कँदो छ ।
  • ह ह तारे ह ह...

    प्रमुख खाद्यान्न बाली धानको परम्परागत दाँई गरिँदै
  • देशको आशाको केन्द्र

    माथिल्लो तामाकोशी जलविद्युत आयोजनाको गोगरको सुरुङ्ग
  • हलुवामा बालुवा !

    गुलाफको फुलमा रमाइरहेको किरा
  • मै, छोरी सुन्दरी....!

    दोलखाको लामावगर गाविसमा पानी ओसार्दै बालिका
  • आहा ! कत्ति राम्रो

    दोलखाको छ्योतछ्योतबाट देखिएको गौरिशंकर हिमाल
  • लाग्दछ मलाई रमाईलो !

    कालीञ्चोक जाँदा देउरालीनिरको संरचना ©सन्तोष बोहोरा
  • ... गाईबस्तु चराँउदै

    पशु विकास फर्म जिरीका गाई चरनमा
  • खियाँईदैछ दिन प्रतिदिन

    यो तस्विर र देशको हालत कतै मिल्छ कि !

जेसिजसँगको आवद्धताः केहि सम्झनाहरु !

कैलेकाँही यसो पछाडी फर्कनु पनि रमाइलै हुने रैछ । पुराना स्मृतिहरु खोतल्दा छुट्टै अनुभव हुने रैछ । त्यस्तै केहि सम्झनाहरु यस आलेखमा खोतल्न खोजिएको छ। जेसिज जीवनको यात्राबारे केहि व्यक्तिगत अनुभव ! 



सम्झेर ल्याउँदा जेसिज पहिला रेडियोबाटै सुनियो होला । जम्मा एउटा रेडियो सुनिने समयमा हुर्केको म । रेडियो नेपालबाहेक कान्तिपुर एफएम र सगरमाथा एफएम सुनिन्थे मेरो गाउँमा । त्यो पनि मुस्किलले !


जेसिजको नेपालमा इतिहास लामै छ । अझ दरबारसँगै जोडिन्छन् यसका इतिहासहरु । राजनीतिको कुरा गर्न नपाइने बेलामा पनि राजाकै मुखुन्जी शासन व्यक्तिको होइन विधिको हुनुपर्छ भन्ने इतिहास यसै संस्थासँग छ । यसै संस्थासँग कसरी जोडिइयो भन्नेबारे केहि चर्चा अवको क्रममा । 


वाल्यकालको सबैभन्दा हितैषी मित्र । उसले कतैबाट ल्याएको थियो जेसिजको लोगो भएको कोटमा लगाउने व्याच । उसको घरमा विभिन्न खालका मानिसहरुको आउजाउ भैरहन्थ्यो । घरमा आएका कसैले उसलाई जेसिज सुनाएको हुनुपर्छ । त्यस्तै कोही मानिसबाट उसले त्यो पाएको हुनुपर्छ भन्ने मलाई आज लाग्छ । उसले मलाई त्यो देखाएर भनेको थियो । ‘यो लोगो लगाएपछि सिंहदरवार सजिलै छिर्न पाइन्छ !’ 


सिंहदरबार छिर्न सजिलै पाइने त्यो लोगोबारे उसले अरु कुरा पनि बतायो होला नै । ति कुरा म आज सम्झन सकिरहेको छैन । उमेर बढ्दै जाँदा सम्बन्धहरु हितैषी रहन सकेनन् । कतै स्वार्थ छिर्‍यो होला। कतै त्यस्तो अनुभव मात्रै भयो होला । मुखले एउटा कुरा गरेर मनमा अर्कै भावना राख्न नसक्ने बानी भएका कारण सम्बन्धको बाक्लोपना कम हुँदै गयो । कतिपय अवस्थामा ठ्याम्मै बन्द बन्द पनि भयो । कहिले मधुरो, कहिले चहकिलो हुँदै समय वितिरहेको छ । 


त्यसपछि जेसिज हरायो । २०१८ मा दोलखामा जेसिजको शाखा खुल्ने कुरा भयो। एकैपटक दोलखा शाखा र कालिञ्चोक शाखा प्रस्तावित गरिए। सुरूमा दुवै पक्षले अलिकति कम्मर कसेरै दोलखामा आफ्नो उपस्थिति जनाए। प्रस्तावित शाखाहरू प्रस्तावित मै सिमित भए ।  दुवै शाखाले मान्यता पाएनन्। 


कालिञ्चोक शाखाको नेतृत्वमा सोविता गौतम थिईन। उनी राजनीतितिर लागेपछि यो शाखाको कुरा लगातार उठेन। दोलखा शाखाको कुरा भने निरन्तर अगाडि बढिरह्यो। यसले आफूलाई विभिन्न कार्यक्रममार्फत परिचय दिलाउँदै लग्यो । यसै क्रममा २०२२ को नेपाल जेसिजको विरगञ्ज सम्मेलनमा यसले शाखाको मान्यता पायो। 


अहिले दोलखामा जेसिज अभियान वामे सर्ने क्रममा छ। लामो समय दातृ संस्थाहरूको सहयोग पाएको यो जिल्लामा स्वयंसेवक भावना विकास गर्नु प्रमुख चुनौतीका रूपमा रहेको छ। 


देश नै अहिले संकटको अवस्थामा छ। आर्थिक मन्दि छ । युवाहरुको पलायन दिनानुदिन बढ्दो क्रममा छ। गाउँहरू मानिसविहिन हुने यात्रामा छन्।  धनी र गरिबबीचको खाडल बढ्दो छ। यस्ता थुप्रै कुराहरू छन् । 


संकटमा अवसरहरू पनि फेला पर्छन । यसले नै पहिचान दिन्छ । जेसिज अभियानलाई यो संकटमा आफ्नो अस्तित्व देखाउने गरि परिचालन गर्न सकिए जेसिजको अभियान अझै माथिल्लो स्तरमा पुग्ने नै छ। यसका लागि सबै पक्षको सुझवुझपूर्ण अभियान जरूरी छ। 


जय जेसिज !

apawaad@gmail.com


नेपाल जेसिजको प्रकाशन JCI Nepal Souvenir 2023 पृष्ठ ११५ 

कान्तिपुरको आँखाः २० वर्ष २ महिना अघिको माओवादी आन्दोलन!

२०५२ सालदेखी २०६२ सम्म नेपालमा चलेको जनयुद्धमा दोलखा पनि प्रभावित भयो। जनयुद्धको समयमा बेदिङ क्षेत्रको भ्रमण गरेका कान्तिपुरका पत्रकार राजेन्द्र मानन्धरले २०६० साउन १ गते कान्तिपुर दैनिकमा सो बारे संस्मरण लेखेका छन् । सगरमाथा चढ्नेहरूको गाउँ जाँदा भेटिएका माओवादी शिर्षकमा लेखिएको सामाग्रीले अहिले त्यस बेलाको परिवेश बुझ्न सजिलो होला भन्ने आशयका साथ यो सामाग्री प्रकाशन गरिएको छ।

झमक्कै साँझ परिसकेको थियो रोल्वालिङको शेर्पा बस्ती बेदिङ गाउँ पुग्दा । दोलखाको सदरमुकाम चरिकोटबाट पाँचौं साँझ मुस्किलले बास बस्न त्यहाँ पुगेका थियौं । साझको हिम सिरेटोले लगलग काँप्दै बेदिङ गाउँ पस्नमात्र के पाएथ्यौं । एउटा अधबैंसे युवती हातको इसाराले हामीलाई रोक्दै अगाडि बढिन् । उनको इसारा कुनै खतराको संकेत हो भन्ने लाग्थ्यो । हामी एउटा घरमा छेलिएर अडियौं । नजिकै आइपुगेकी ती युवतीले सचेत गर्दै भनिन्- 'यो गाउँमा ३५ जना माओवादी बसेका छन्, तपाईंहरू अगाडि नबढ्नुस् !'

दशकअघिको त्यो एउटा पत्र र केहि सम्झना !

पछाडी फर्कनु सामान्यतया राम्रो मानिन्न । मान्छे अझ भनौं प्रकृतिको स्वभावै हो अगाडि जाने । अगाडि जाने स्वभावकै कारण आज संसारमा प्रतिष्पर्धा छ प्रगतिको । विकासको । अग्रगमनको । 


यो सामग्री भने झण्डै १ दशक पूरानो हो । कैलेकाँही पछाडि फर्केर हेर्नु पनि रमाइलै हुने रहेछ । एकदमै छोटो समयको भेटमा सुदर्शन खतिवडा सरले यो सामग्रीका लागि उत्प्रेरित गर्नुभो । मैले रेडियो शैलुङ दोलखामा चलाएको तार्किक निश्कर्ष कार्यक्रमका बारेमा सामग्रीका लागि । अलिकति तत्कालै लेखेको पूरानो सामग्री र केहि थपथाप सम्झनाहरू !

शैलुङः गर्मी छल्ने, हिउँ खेल्ने नयाँ गन्तव्य

‘शित्तलीमा तराइको हावापानी छ । मेलुङमा पहाडी र शैलुङमा हिमाली । ५/६ घण्टाको पैदलयात्रामा हावापानीमा यत्ति धेरै विविधता अन्यत्र पाउन मुस्किल छ’, भण्डारी भन्छन् । 

यस वर्ष गर्मी असाध्यै बढ्यो । तराइमा गर्मीका कारण विद्यालयहरू बन्द गरिएका थिए । पहाडमा पनि धेरै वर्षपछि यति धेरै गर्मी रेकर्ड गरिएको भनेर समाचारहरू आइरहेका थिए । हामी गर्मी छल्नका लागि शैलुङ उक्लने निधो गर्‍यौं । दोलखा सदरमुकाम चरिकोटबाट त्यहाँसम्म पुग्नका लागि दिगो विकास नेपालले व्यवस्थापन गर्ने भयो । उसले नेपाल पर्यटन बोर्डसँग मिलेर दोलखाका विभिन्न पर्यटकिय स्थलहरूका बारेमा प्रचार प्रसारको काम गर्न लागेको रहेछ । 


जेठको अन्तिम हप्तामा हामी भ्रमणमा निस्कियौं। सदरमुकाम चरिकोट हुँदै शैलुङतर्फ लाग्यौं । शैलुङ दोलखा र रामेछापको सिमानामा अवस्थित छ। दोलखाको शैलुङ र मेलुङ तथा रामेछापको दोरम्बा शैलुङ गाउँपालिकाको संगमस्थल हो शैलुङ। यो हिन्दु तथा बौद्ध धर्मालम्बीहरूको पवित्र स्थल पनि हो। 

शैलुङमा प्राकृतिक रूपमा रहेका १०८ थुम्काहरू र त्यसका वरपर गुरु रिम्पोछेको पाइला, अवलोकितेश्वर, बौद्ध स्तुपा लगायतका बौद्ध धार्मिक स्थलहरू रहेका छन् । यसैगरी गुप्तेश्वर महादेव, शैलुङेश्वर महादेव, जुरेढुंगा महादेव, धर्मढोका, शैलुङ देविथान लगायतका हिन्दुहरूले पूजापाठ गर्ने स्थलहरू रहेका छन् ।

सन्दिग्ध शताब्दीः कविताजस्तै निबन्ध !

संदिग्ध शताब्दी पढिसकेपछि म फिसिक्क हाँसेको थिएँ । ८४ पेजमा रहेका १४ निवन्ध पढ्नलाई मैले पुरै २ महिना लगाएछु । कविताजस्तै पढेपछि ठाउँठाउँमा घोत्लनुपर्ने खालका निवन्धहरु थिए नि त । 



निबन्धकार श्रीबाबु कार्कीको पहिलो पहिचान कवि हो । यसका साथै चित्रकारका रुपमा पनि उहाँको परिचय छ । यसै भएर पनि हुन सक्छ निबन्ध पढ्दै गर्दा कविता पढेको जस्तो लाग्छ । सन्दर्भवश धेरै कविहरुका कविता पनि समावेश छन् निवन्धमा । यसले निबन्धमा मिठास थपिदिएको छ । आफ्नै कविता पनि छन् कतैकतै । 

च्छोरोल्पा यात्रा-४ःअफसिजनमा च्छोरोल्पा

गन्तव्य भेटेपछि 
माथिल्लो डाँडामा पुगेपछि मेरो भोक हरायो। थकान हरायो। लागेको तिर्खा हरायो। म मेरो गन्तव्यमा पुगिसकेंको थिएँ। ताल तरल अवस्थामा थिएन। जमेको थियो। केही भौतिक संरचना पनि थिए। मैले फोटो खिचें। भिडियो बनाएँ। ताललाई घटाइएको ठाउँमा पुगें। त्यहाँ ताल कसरी बढ्दै गइरहेको छ भन्नेमा विस्तारमा उल्लेख भएको सुचनासहितको वोर्ड थियो। 


च्छोरोल्पाका बारेमा मैले माध्यामिक तह उतिर्ण नगर्दै पाठ्यक्रममा पढेको थिएँ। त्यो पढाइ कक्षा उतिर्ण गर्ने हिसाबमा मात्रै पढियो। त्यहि भएर त्यसमा के थियो भनेर मैले विर्सिसकेको थिएँ। 

ताल छेउको बोर्डमा २३ वर्ष पहिले तालको सतह ३ मिटर घटाईएको उल्लेख थियो सन २००० मा। विश्व बैङ्क, नेदरल्याण्डस अन्तराष्ट्रिय विकास सहयोग निडा र नेपाल सरकारको संयुक्त पहलमा यो काम भएको थियो। त्यो भन्दा अघि दोलखा र रामेछापका १६ ओटा उच्च जोखिमममा रहेका गाँउहरूमा ठूलो रकम खर्च गरेर साइरन जडान गरिएको थियो। 

हाम्रो फेसबुक पाना